موسیقی از دیدگاه روایات

                                                                                                                                                پروین علیمرادی^[1]

چکیده:

یکی از غرائز انسانی، توجه او به الحان و آواز خوش است که منشأ گرایش انسان و جامعه به پدیده موسیقی است. لذا می‌توان گفت که موسیقی همچون بسیاری از شاخصه‌های هنر چون نقاشی و شعر، ریشه در فطرت و غرائز طبیعی انسان دارد. در بررسی اجمالی سیر تحول هنر موسیقی، ملاحظه می‌شود که در ادوار گوناگون حیات بشر، این هنر فراز و نشیب‌های مختلفی را طی کرده است. بر این اساس در برخی ادوار این هنر غریزی و طبیعی بشری، دچار ابتذال شدید گردیده و به عنوان عاملی در جهت انحطاط اخلاقی و فرهنگی جوامع به کار گرفته شده و سبب ایجاد دگرگونی و تحولات منفی در تعالی و رشد معنوی ملت ها گردیده است. اسلام به عنوان دین خاتم با جلوه‌های مبتذل موسیقی و غنا که مانع رشد و تعالی انسان‌ها می‌شود و آنان را از تکامل و معنویت باز می‌دارد، مقابله و مبارزه نموده است و به بشریت، در قبال تأثیرات سوء و نامطلوب  ناشی از استفاده ابزاری از این هنر، در جهت ایجاد فساد اخلاقی و بی‌بند و باری جامعه، هشدار داده است. اما مسائل مهمی در خصوص احکام شریعت اسلام در باب موسیقی و اقسام آن وجود دارد که علی رغم گذشت قرن‌ها تا کنون به طور کامل و جامع از این ابهامات رمز گشایی نشده است. مقاله حاضر، به روش کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری و با رویکردی توصیفی‌ - ‌تحلیلی، با هدف مشخص کردن رویکرد روایات نسبت به برخی موسیقی های حرام و آگاهی مخاطبان نسبت به این مسئله، روایاتی را مورد تبیین و بررسی قرار داده است که حرمت استماع موسیقی را اثبات می‌کند. بیشتر روایات بیانگر حرمت یا نهی از به کارگیری آلات نوازندگی است، واژه‌های : مزمار، طنبور و …. در کنار واژه‌هایی نظیر: شراب، رقص، آلات قمار، زنا و …. ذکر شده است این امر نشان می دهد که بین استفاده از آلات موسیقی و چنین اموری، نوعی سنخیّت بوده و به کار گیری آن ها زمینۀ ورود انسان را به معاصی دیگر فراهم خواهد کرد. به علاوه، مواردی که در کنار ابزار و آلات نوازندگی قرار گرفته‌اند، دارای حرمت مطلقه بوده و خالی از موارد استثنا می‌باشند؛ بنایراین، استعمال آلات نوازندگی نیز چنین وضعّیتی را دارا خواهد بود.

کلید واژه‌ها: موسیقی، غنّا، اختراع.

————————————————–

^_[1]. طلبه سطح دو، پایه پنجم، حوزه علمیه فاطمةالزهرا (سلام الله علیها)بیجار.